Ela büyüdükçe bu sorular daha çok gelmeye başladı. Ben de şöyle bir toparlayayım dedim.

Bu yazıda hem biz neden ekran göstermiyoruz hem de Amerikan Pediatri Akademisi bu konuda ne diyor onu yazdım. Çocuklarına ekran göstermeyi seçen ailelere göre öneriler de var yazıda. Umarım faydalı bulursunuz.
Ela, sülalemizle cep telefonunda görüntülü konuşmak zorunda olan bir gurbetçi bebesi. Bence bu bile fazla ama ailevi bağlar gereği tabii ki seve seve izin veriyoruz. Ama bu gereklilik dışında hiç ekran yok hayatında.

Bu biraz da bizim alışkanlıklarımızla alakalı. Biz zaten televizyonda haber, dizi, program izlemeyen insanlarız. Televizyon dekor gibi durur bizim evde yıllardır. İzleyeceğimiz şeyi de zaten iş çıkışı akşam izlemeye alışmışız. E şimdi de Ela uyuyunca açıyoruz bi film ya da diziyi şu programlardan birinden. Hani televizyonda dizim var, saati geldi, açalım hadi durumu yok bizim evde.

Lohusalıkta da sonrasında da evdeydim ama benim için televizyon yok gibi. Aklıma gelmiyor. Benim elimde telefon var. İşte onu da aileleri aradıkça kullanmış oluyor Ela. Onun dışında bir numarası olabileceğinden, videolardan, çizgifilmlerden bihaber desek yeri.

Geçtiğimiz aylarda bi ara 5-6 gibi dikilince alıyorduk yatağa. Bir iki kez denedim çizgifilm açıp oyalamayı. Ama alışık olmadığı için biraz bakıp kafama attı telefonu =)

Ha bir de, hayvanların yavrularını anlatıyordum bir gün. Bebek köpeklerden bahsederken açtım bir video YouTube’dan, annesini emen hayvanları gösterdim. Onu çok sevdi mesela.

Şimdilik, bahçeler, parklar, kitaplar en güzel kafa açıcı. Ben de vakit ve sabır konusunda iyi hissettiğim için kendimi ihtiyaç olmuyor hiç ekrana. Bir de Ela 14. aydan sonra kreşteydi. Sabahtan öğlen 2’ye kadar. Bu yüzden ekran göstermediğimi, hep evde olsa kesin göstereceğimi söyleyen çok insan oldu. Onlara da toplu cevap vereyim. Hayır, göstermezdim. Nasıl haftalarca Türkiye’de başbaşa seyahat ederken göstermiyorsam, nasıl hastayken evde kaldığı haftalarda ya da haftasonlarımızda gösterme gereği duymuyorsam, bak hatta bu ay kreş de tatil 3 hafta… Ama yok, bizim evde buna hem karar verdik hem de ihtiyaç duymadık. Ekran icat edilmemiş olsa ne yapardık? Onu yapıyoruz işte.

Ekran göstermiyoruz ama  gösteren de öcüdür demem asla. Binbir çeşit ebeveynlik var şu hayatta. Ekran da bizi ikiye bölmeyiversin. Kim nasıl rahat ediyorsa…

Sadece bildiğim ama henüz uygulamama gerek kalmayan şu bilgileri aktarayım.

Çocuklarına ekran gösteren ailelere öneriler: 

Çocuklara bir video açıp yalnız bırakmak doğru değilmiş. Orada algılayamadığı bir renk ve hareket dünyası var. Bu yüzden yanında oturup ‘Aa bak top geldi. Kedinin burnuna bak nasıl da kırmızı.’ gibi yorumlarla sohbet havası yaratmak ya da ‘Sence eşek ne zaman geri dönecek? Kuşlar uçuyor mu yoksa yuvada mı?’ gibi sorularla zihnini aktif tutmak gerekiyormuş. Aksi halde televizyon /tablet izleme çok pasif bir eylem olduğu için beyni tembel ve önündekini tüketme moduna geçiriyormuş. Bir de, ekranla hipnotize ederek yemek yedirmek, ekranı rüşvet olarak sunup olumlu bir davranış sergilemesini söylemek çok yanlışmış. Birincisinde çocuk ekrana dalıp ne yaptığından habersiz, yemekle yeme içme anlamında bir ilişki kuramıyor. İkincisinde ise ekranı rüşvet gibi kullanılabilir gördükçe kriz çıkartıp ekran isteme sıklığı artabiliyor. E ebeveyn de ‘kıyamıyorum’ diyerek bu döngüye girerse olan uzun uzun videolar izleyip gerçek hayattan uzak kalan çocuğa oluyormuş.

Amerikan Pediatri Akademisi 21 Ekim 2016’da, Çocukların Medya Kullanımı üzerine yeni, güncel öneriler yayımladı. Akademi kısaca şunları öneriyor:  

• 18 aylıktan küçük bebeklerde, görüntülü konuşma dışında ekran gösterilmemeli.
• 18-24 ay arası bebeği olan ve ekranla tanıştırmak isteyen aileler yüksek kaliteli programlar seçip çocuklarıyla beraber izlemeli, çocukların gördüğü şeyi anlamlandırmalarına yardımcı olmalı.
• 2-5 yaş arası çocuklar için günlük ekran sınırı 1 saattir. Programlar yüksek kalitede içeriklerden oluşmalı. Aileler çocuklarının gördükleri şeyleri anlamlandırmasına ve çevrelerindeki dünyayla alaka kurmasına yardımcı olmak için yayını çocuklarla beraber izlemeli.
• 6 yaş ve üzeri çocukların medya ile ne kadar zaman geçirdiği ve ne tür medya araçlarını kullandığı ve bu araçların yeterli uyku, fiziksel aktivite ya da sağlık için gerekli ihtiyaçlarının yerine geçmediğinden (zamanından çalmadığından) emin olmalı.
• Aileler çocuklarıyla yemeğe gitmek, yolculuk yapmak gibi medya içermeyen zamanlar planlamalı ve evde ekransız/medyasız alanlar yaratılmalı. (Örneğin yatak odasında ekran olmayacak/tablet izlenmeyecek gibi.) Yazının tamamına şuradan ulaşabilir, İngilizce bilmiyorsanız Google Translate ile çevirip okuyabilirsiniz.
  Bunlar aklıma yattığı için eğer bir gün başlarda izlemeye mutlaka yanında oturup beraber ileyeceğimiz için iş bana çıkacak =) Şaka bir yana cidden gerekmedikçe gittiği yere kadar ekransız devam ederim diyorum.

  Ekran yerine radyo ve müziği, dansı koyduk sanırım biz. Kendisi radyoyu açıp dans etmek istiyor sıkıldığında. Demek ki bilmediği şeye ihtiyaç duyamadığı gibi, bildiği ve sevdiği şeyi de kendisi talep ediyor, benim açıp önüne koymama gerek yok diyorum.

  Böyleyken böyle, ‘çocuğum olursa …. yapacağım/yapmayacağım’ dediğim bir şeyi daha başarmış olmanın haklı mutluluğu ile gidiyorum şimdilik ekransız. Blogger sorumu sona sakladım. Sizde durumlar nasıl? Ekran var mı? Yanında izliyor musunuz? Ya da bu yazı sizin evde bir şeyleri değiştirecek mi dersiniz?

  Bir sonraki yazıda görüşmek üzere,

  Sevgiler,

  Zennuş